โรคเบาจืด (Diabetes Insipidus)

ชื่อโรคฟังไม่คุ้นหูแต่มีอยู่จริง โรคเบาจืดนั้นเป็นภาวะที่ผู้ป่วย ปัสสาวะในปริมาณสูงมากกว่า 2.5 ลิตรต่อวัน (คนทั่วไปไม่เกิน 2 ลิตรต่อวัน) ปัสสาวะจากผู้ที่ป่วยเป็นโรคนี้จะเจือจางมาก เพราะผู้ป่วยจะกระหายและดื่มน้ำมาก และเมื่อปัสสาวะบ่อยก็จะเกิดภาวะขาดน้ำ แม้จะพบผู้ป่วยโรคนี้ไม่มาก แต่หากรู้จักอาการโรคไว้ก็เป็นการดี เพื่อสังเกตตนเองและคนรอบข้างที่มีลักษณะผิดปกติจะได้วินิจฉัยและทำการรักษาต่อไป

สาเหตุของโรค

สาเหตุที่พบมากที่สุด มาจากความผิดปกติของสมองส่วนต่อมใต้สมอง อาจจะมาจากการติดเชื้อ การผ่าตัด หรือการบาดเจ็บที่ศีรษะ จนทำให้ไม่สามารถสร้างฮอร์โมนที่ควบคุมการปัสสาวะเหมือนคนทั่วไปได้ หรืออาจจะมาจากความผิดปกติของไต ที่ไม่สามารถดูดซึมน้ำกลับเข้าร่างกายในระดับที่สมดุลได้ รวมถึงสภาวะทางจิต และผลข้างเคียงจากการใช้ยารักษา 

อาการของโรค

อาการหลัก คือ ปัสสาวะปริมาณมากและบ่อย รวมจนถึงกระหายน้ำมากผิดปกติ เป็นเหตุให้เกิดภาวะอื่นๆ ตามมา เช่น

• อ่อนเพลีย จากการเสียเกลือแร่เมื่อปัสสาวะ และขาดการพักผ่อนอย่างเพียงพอ เพราะอาจต้องลุกขึ้นมาปัสสาวะระหว่างนอนหลับ
• ปัสสาวะรดที่นอน เนื่องจากปวดปัสสาวะบ่อยและมีปริมาณมากจนอาจกลั้นไม่อยู่ขณะหลับ
• ภาวะขาดน้ำ เพราะเสียน้ำมาก สังเกตได้จากผิวแห้ง ปากคอแห้ง วิงเวียนศีรษะ อาจมีภาวะความดันโลหิตต่ำ และหัวใจเต้นเร็วด้วย
• ขาดสมดุลจากเกลือแร่ มักจะทำให้วิงเวียน กล้ามเนื้ออ่อนแรง เป็นตะคริว ปวดกล้ามเนื้อ และปวดศีรษะบ่อยๆ

การรักษา

แม้จะไม่รุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิต แต่จากอาการที่กล่าวไว้ข้างต้นก็มีส่วนที่กระทบต่อการดำเนินชีวิตอยู่ไม่น้อย หากใครที่มีอาการใกล้เคียงภาวะของโรค ก็ควรเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและทำการรักษาตามสาเหตุของการเกิดโรค ซึ่งการรักษานั้นจะแตกต่างตามปัจจัยการเกิดโรค 

• หากเกิดจากสมองทำงานผิดปกติ ก็รักษาจากต้นเหตุที่ทำให้สมองทำงานไม่ปกติ เช่น การรักษาเนื้องอก เยื่อหุ้มสมองอักเสบ มะเร็งสมอง
• หากเกิดจากฮอร์โมนในร่างกายบกพร่อง ก็มีทั้งยากิน ฉีด และพ่นจมูก เพื่อเพิ่มฮอร์โมนดังกล่าวไว้ควบคุมการทำงานของร่างกายให้เป็นปกติ
• กรณีเป็นโรคเบาจืดที่เกิดจากการกระหายน้ำมากๆ ทั้งที่ร่างกายได้รับน้ำเพียงพอแล้ว รักษาโดยจำกัดน้ำดื่มร่วมกับการรักษาทางจิตเวช
• หากเกิดจากผลข้างเคียงจากยาที่ใช้จากโรคอื่น สามารถเปลี่ยนยา หยุดยา และหาวิธีทดแทนการรักษาโรคนั้น

เครดิตข้อมูลจาก ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์