รู้ทันโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ หน้าฝน หน้าไหน…ใครเสี่ยงสุด

ฝุ่นควันและมลภาวะขนาดเล็กที่ประกอบไปด้วยสารพิษมากมาย กลายเป็นปัญหาสุขภาพขั้นพื้นฐานของคนเมืองใหญ่ที่พบเจอได้ตลอดทั้งปี ยิ่งอยู่ในช่วงฤดูฝนอันชุ่มฉ่ำที่มีความเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศระหว่างวันที่คาดเดาไม่ได้แบบนี้ยิ่งเจ็บป่วยได้ง่าย… มาร่วมรู้ทันโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ เตรียมพร้อมรับมือและป้องกัน ฝนนี้… ใครเสี่ยงสุดกันนะ

ติดเชื้อทางเดินหายใจ ใครเสี่ยงสุด

• กลุ่มเด็กเล็ก : เด็กอายุไม่ถึง 2 ปี อวัยวะส่วนต่างๆ ของร่างกาย ระบบทางเดินหายใจและหลอดลมล้วนมีขนาดเล็กตามตัว เมื่อเกิดการติดเชื้อโอกาสที่เชื้อโรคจะมุ่งตรงลงหลอดลม ส่งผลให้เกิดปอดบวมและปอดอักเสบได้ง่าย จึงต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษเพื่อแยกอาการของโรคว่าเป็นเพียงไข้หวัดตามฤดูกาลธรรมดา หรืออยู่ในกลุ่มโรครุนแรงอย่างอาร์เอสวี(RSV) จะได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที
• ผู้สูงวัย : ถึงตัวเลขอายุที่มากขึ้นจะทำให้ร่างกายมีภูมิต้านทานต่อเชื้อหวัดได้มากขึ้นก็ตาม แต่เมื่ออายุเกินกว่า 65 ปี ระบบภูมิคุ้มกันทุกส่วนของร่างกายจะเข้าสู่ภาวะถดถอยกว่าครั้งวัยหนุ่มสาว ระบบการป้องกันตัวเองจากโรคติดเชื้อทางเดินหายใจย่อมลดลงตามไปด้วย แม้อาการแรกเริ่มอาจดูไม่รุนแรง แต่ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ก็เสี่ยงอันตรายถึงแก่ชีวิตได้เช่นกัน
• ผู้มีปัญหาสุขภาพและโรคประจำตัว : หากเดิมเป็นกลุ่มที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจอย่าง ภูมิแพ้ ไซนัสอักเสบ หรือโรคปอดเป็นทุนเดิม ยิ่งต้องระวังเป็นสองเท่าเมื่อเข้าฤดูฝน เพราะความชื้นในอากาศที่สูงจะส่งผลให้เกิดการอักเสบต่อโพรงอากาศรอบจมูกได้ง่าย จึงจัดเป็นอีกกลุ่มเสี่ยงโรคติดเชื้อทางเดินหายใจที่ต้องระมัดระวังเช่นกัน

เพราะนอกจากไข้หวัดธรรมดาที่มีเชื้อไวรัสเกือบ 200 ชนิด จะพรั่งพรูมาพร้อมกับหน้าฝน และค่อยๆ ลดลงในฤดูร้อนแล้ว ยังมีไข้หวัดใหญ่ คออักเสบ โรคปอดอักเสบ และหลอดลมอักเสบให้คอยระวังภัยกันอีกรอบด้าน

รู้ทันอาการโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ หลีกเลี่ยงภาวะแทรกซ้อน

โรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนใหญ่ 75-80% มักเกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่ม Coryza Viruses ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของไข้หวัด โดยการติดเชื้อทางเดินหายใจจะมีอาการหลักๆ ที่พบได้ คือบริเวณทางเดินหายใจส่วนบนเกิดอาการอักเสบ เช่น น้ำมูกไหล เยื่อบุจมูกบวม อาจมีไข้ร่วมด้วยไปจนถึงปวดศีรษะ และไอแห้ง อาการเหล่านี้มักจะหายเองภายใน 1 สัปดาห์โดยไม่ต้องใช้ยาปฏิชีวนะ

อย่างไรก็ตาม ในบางรายที่มีภาวะแทรกซ้อนอาจเกิดการอักเสบจากเชื้อแบคทีเรียร่วมด้วย ผู้ป่วยอาจมีน้ำมูกเป็นสีเหลืองหรือเขียว หรือเจ็บคอมากขึ้น หนึ่งในเชื้อแบคทีเรียที่มักพบในกลุ่มโรคติดเชื้อทางเดินหายใจคือ mycoplasma ซึ่งถือเป็นสาเหตุสำคัญของโรคหลอดลมอักเสบ หรือแม้แต่ปอดอักเสบที่เกิดจากเชื้อแบบไม่มีผนังเซลล์ โดยเฉพาะในวัยเด็กและวัยรุ่น

นอกจากนี้ การติดเชื้อที่ลุกลามยังอาจนำไปสู่ภาวะทอนซิลอักเสบ ไซนัสอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบ หรือหลอดลมอักเสบได้ด้วย การสังเกตอาการตั้งแต่ระยะเริ่มต้น รวมถึงการพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริง เช่น เป็นการติดเชื้อไวรัสทั่วไป หรือการติดเชื้อ mycoplasma คือเรื่องสำคัญ เพื่อช่วยหลีกเลี่ยงภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงและรักษาได้ตรงจุด

ติดเชื้อทางเดินหายใจ อาการแบบไหนควรไปพบแพทย์

นอกจากอาการที่กล่าวข้างต้น ยังมีโรคติดเชื้ออื่นๆ ที่มีอาการระยะเริ่มต้นคล้ายกับโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ อาทิ การติดเชื้อจากไวรัส ไซนัสอักเสบ ไข้สมองอักเสบ ไข้สันหลังอักเสบ ไข้รากสาดน้อย เฮอร์แปงไจน่า เป็นต้น ดังนั้นหากพบว่ามีไข้ติดต่อกันนานเกิน 7 วัน หรือน้ำมูกมีลักษณะข้นเหนียว มีสีเหลืองหรือเขียว หายใจมีกลิ่น ปวดศีรษะ ขมับ หรือตำแหน่งไซนัส รวมถึงทุกอาการผิดปกติอื่น ๆ ที่มีมากไปกว่าไข้หวัดธรรมดา แนะนำให้รีบเข้าพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างถูกต้องก่อนที่อาการจะลุกลาม

แม้โรคติดเชื้อทางเดินหายใจยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคได้โดยตรง แต่หากวิเคราะห์จากสาเหตุแล้วการป้องกันที่สำคัญซึ่งเราทุกคนสามารถทำได้ด้วยตัวเอง คือการหลีกเลี่ยงการเข้าใกล้ผู้มีอาการไอ จาม และหลีกเลี่ยงสถานที่แออัด รวมถึงรักษาความสะอาดด้วยการล้างมือบ่อยๆ เพื่อลดโอกาสรับเชื้อทั้งทางตรงและทางอ้อม

ในช่วงฤดูฝนที่เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลงของอากาศ มลภาวะ และฝุ่นละอองขนาดเล็ก กลุ่มเสี่ยงต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีโรคประจำตัว ล้วนเผชิญความเสี่ยงจากโรคติดเชื้อทางเดินหายใจได้ง่ายเป็นพิเศษ ยิ่งหากปล่อยให้อาการเรื้อรังหรือไม่ได้รับการวินิจฉัยอย่างถูกต้อง อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตได้อย่างมาก การเฝ้าระวังอาการตั้งแต่แรกเริ่ม และไม่ละเลยสัญญาณเตือนเล็ก ๆ ของร่างกาย จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม

แต่การดูแลตัวเองก็ไม่ใช่แค่เรื่องของฤดูกาล เพราะความเสี่ยงจากโรคที่มาพร้อมการใช้ชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในกลุ่มคนทำงาน เช่น ออฟฟิศซินโดรม หรืออาการเจ็บป่วยเล็กน้อยที่ดูเหมือนไม่ร้ายแรง ก็อาจลุกลามจนกลายเป็นปัญหาสุขภาพเรื้อรังได้เช่นกัน