​​

ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา เปรียบเสมือนภาระหน้าที่ของพลเมืองที่พึงปฏิบัติ การเสียภาษีอย่างถูกต้องตามกำหนด ช่วยให้ภาครัฐมีรายได้นำมาพัฒนาประเทศ สร้างประโยชน์ต่อสังคมโดยรวม แต่สำหรับผู้เสียภาษีเอง ความเข้าใจในระบบภาษี วิธีการคำนวณ และสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ ล้วนส่งผลต่อภาระค่าใช้จ่าย ​​การวางแผนการเงิน​​ และโอกาสในการประหยัดภาษี​

​​บทความนี้จะเป็นคู่มือสำหรับบุคคลทั่วไป ในการคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา อธิบาย​​ทีละ​​ขั้นตอน​​อย่างละเอียด ​​เข้าใจง่าย ครอบคลุมตั้งแต่การคำนวณเงินได้สุทธิ หักค่าใช้จ่าย ค่าลดหย่อน ไปจนถึงวิธีคำนวณภาษีตามอัตราภาษีแบบก้าวหน้า พร้อมตัวอย่างประกอบ และรายการค่าลดหย่อนภาษีที่หลากหลาย​ ​ด้วยความรู้และความเข้าใจในระบบภาษี ผู้เสียภาษีจะสามารถวางแผนการเงิน ลดหย่อนภาษีได้อย่างถูกต้อง ประหยัดเงิน และเสียภาษีอย่างมีประสิทธิภาพ​
 

​​การยื่นภาษีเป็นหน้าที่สำคัญของพลเมือง แต่หลายคนอาจสงสัยว่าควรเริ่มยื่นเมื่อไหร่ ต่อไปนี้คือกำหนดการสำคัญที่ทุกคนควรทราบ ​​บุคคลธรรมดาต้องยื่นแบบภาษีตามลักษณะรายได้ ​​​​มนุษย์เงินเดือน​​ทั่วไปยื่นปีละครั้งภายใน 31 มีนาคมของปีถัดไป ส่วนผู้มีรายได้จากการให้เช่า วิชาชีพอิสระ รับเหมา หรือธุรกิจ ต้องยื่นเพิ่มช่วงกลางปีสำหรับรายได้ 6 เดือนแรกภายในกันยายน นอกจากนี้ แม้ไม่ต้องเสียภาษี แต่หากมีรายได้เกิน 120,000 บาทต่อปี ก็ยังคงต้องยื่นแบบแสดงรายการภาษี การยื่นตรงเวลาช่วยหลีกเลี่ยงค่าปรับและควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากกรมสรรพากรเสมอ​
 

​​บุคคลธรรมดาที่มีเงินได้พึงประเมินตั้งแต่ 120,000 บาทขึ้นไปต่อปีต้องยื่นภาษี โดยอัตราภาษีเป็นแบบขั้นบันได เริ่มจากยกเว้นภาษีสำหรับรายได้ 0-150,000 บาท และเพิ่มขึ้นตามช่วงรายได้จนถึง 35% สำหรับรายได้เกิน 5 ล้านบาท ทั้งนี้ การคำนวณภาษีจะใช้เงินได้สุทธิหลังหักค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อน ซึ่งผู้เสียภาษีสามารถใช้​​สิทธิประโยชน์จากค่าลดหย่อนต่าง ๆ​​ และการลงทุนในกองทุน RMF, SSF เพื่อลดภาระภาษีได้ แม้รายได้ไม่ถึงเกณฑ์เสียภาษี แต่หากเกิน 120,000 บาท ก็ยังต้องยื่นแบบแสดงรายการ การเข้าใจเรื่องภาษีจะช่วยในการวางแผนการเงินและใช้สิทธิประโยชน์ทางภาษีได้อย่างมีประสิทธิภาพ​

​​การคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาอาจดูซับซ้อน แต่เมื่อเข้าใจขั้นตอนพื้นฐาน จะสามารถประเมินภาระภาษีของตนเองได้อย่างแม่นยำมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นพนักงานประจำ เจ้าของธุรกิจ หรือมีรายได้จากหลายแหล่ง การทำความเข้าใจกับขั้นตอนต่อไปนี้จะช่วยให้วางแผนภาษีได้อย่างมีประสิทธิภาพ มาดูกันว่ามีขั้นตอนอะไรบ้าง​

1. คำนวณเงินได้พึงประเมิน:​​ รวบรวมรายได้ทั้งหมดในปีภาษี เช่น เงินเดือน โบนัส รายได้จากการประกอบอาชีพ รายได้จากการลงทุน ฯลฯ​

2. ​​หักค่าใช้จ่าย:​​ หักค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับการได้มาซึ่งรายได้ ตามที่กฎหมายกำหนด เช่น ค่าจ้างพนักงาน ค่าเช่า ค่าเสื่อมราคา ฯลฯ (สำหรับมนุษย์เงินเดือน สามารถหักค่าใช้จ่ายได้ 50% ของเงินเดือนและโบนัส ไม่เกิน 100,000 บาท)​

3. ​​หักค่าลดหย่อน:​​ หักค่าลดหย่อนตามสิทธิ์ที่ผู้เสียภาษีมี เช่น ค่าลดหย่อนส่วนตัว ค่าลดหย่อนคู่สมรส ค่าลดหย่อนบุตร ค่าลดหย่อนประกันสังคม ค่าลดหย่อนเบี้ยประกันชีวิต ค่าลดหย่อน RMF/SSF ฯลฯ​

​​4. คำนวณเงินได้สุทธิ:​​ นำเงินได้พึงประเมินมาหักค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อน ผลลัพธ์ที่ได้คือเงินได้สุทธิ​

5. คำนวณภาษีตามอัตราก้าวหน้า:​ ​คำนวณทีละขั้นและนำมารวมกัน ตามอัตราต่อไปนี้: ​

• ​​0 - 150,000 บาท : 0% ​

• ​​150,001 - 300,000 บาท : 5% ​

• ​​300,001 - 500,000 บาท : 10% ​

• ​​500,001 - 750,000 บาท : 15% ​

• ​​750,001 - 1,000,000 บาท : 20% ​

• ​​1,000,001 - 2,000,000 บาท : 25% ​

• ​​2,000,001 - 5,000,000 บาท : 30% ​

• ​​5,000,001 บาทขึ้นไป : 35% ​

​​สูตรคำนวณภาษีแต่ละขั้น: ภาษี = (เงินได้สุทธิในแต่ละขั้น - จุดเริ่มต้นของขั้นนั้น) x อัตราภาษีของขั้นนั้น​

6. ​​รวมภาษีที่ต้องชำระ​​ = ผลรวมของภาษีในทุกขั้นที่คำนวณได้​
7. หักภาษีหัก ณ ที่จ่าย​​ (ถ้ามี) = ผลลัพธ์จากข้อ 6 - ภาษีที่ถูกหักไว้ล่วงหน้า​
8. คำนวณภาษีที่ต้องชำระเพิ่มหรือได้รับคืน​​ = ผลลัพธ์จากข้อ 7 (ถ้าเป็นบวกคือต้องชำระเพิ่ม, ถ้าเป็นลบคือได้รับคืน)​

​​หมายเหตุ:​

• ​​ค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อนมีหลายประเภท ต้องตรวจสอบตามเงื่อนไขที่กรมสรรพากรกำหนด​
• ​​สำหรับเงินได้บางประเภท เช่น เงินปันผลหรือดอกเบี้ย อาจมีวิธีคำนวณภาษีเฉพาะ​
• ​​อัตราภาษีอาจมีการเปลี่ยนแปลง ควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากกรมสรรพากร​
   

​​เพื่อให้เข้าใจขั้นตอนการคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาได้ชัดเจนยิ่งขึ้น มาดูตัวอย่างการคำนวณจากสถานการณ์จำลองกัน ตัวอย่างนี้จะแสดงวิธีการคำนวณภาษีแบบละเอียด ตั้งแต่การรวมรายได้ การหักค่าใช้จ่าย ไปจนถึงการคำนวณภาษีตามอัตราก้าวหน้า ซึ่งจะช่วยให้เห็นภาพรวมของกระบวนการคำนวณภาษีทั้งหมด​

​​ตัวอย่าง: นาย ก. อายุ 35 ปี สมรสแล้ว มีบุตร 1 คน​

1. รายรับ​

• ​​เงินเดือน: 50,000 บาท/เดือน​
• ​​โบนัส: 100,000 บาท/ปี​
• ​​รายได้อื่นๆ (ฟรีแลนซ์): 60,000 บาท/ปี​
  
  

• ​​สถานภาพ: สมรส​
• บุตร: 1 คน​

3. ​​กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ เงินประกันสังคม และที่อยู่อาศัย​

• ​​กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ: 3% ของเงินเดือน​
• ประกันสังคม: 750 บาท/เดือน​
• ​​ดอกเบี้ยเงินกู้ยืมเพื่อที่อยู่อาศัย: 80,000 บาท/ปี​

4. ประกัน 

• ​​เบี้ยประกันชีวิต: 20,000 บาท/ปี​
• เบี้ยประกันสุขภาพ: 15,000 บาท/ปี​

5. กองทุนอื่นๆ 

• ​​RMF: 30,000 บาท/ปี​
• SSF: 20,000 บาท/ปี​

6. ​​คำนวณภาษี​

​​ขั้นตอนที่ 1​​: รวมเงินได้พึงประเมิน​

• ​​เงินเดือน: 50,000 x 12 = 600,000 บาท​

• ​​โบนัส: 100,000 บาท​

• ​​รายได้อื่นๆ: 60,000 บาท รวมเงินได้พึงประเมิน: 760,000 บาท​

​​ขั้นตอนที่ 2​​: หักค่าใช้จ่าย​

• ​​เงินเดือนและโบนัส: (600,000 + 100,000) x 50% = 350,000 บาท (แต่ไม่เกิน 100,000 บาท)​

• ​​รายได้อื่นๆ: 60,000 x 50% = 30,000 บาท รวมค่าใช้จ่าย: 100,000 + 30,000 = 130,000 บาท​

​​ขั้นตอนที่ 3​​: หักค่าลดหย่อน​

• ​​ส่วนตัว: 60,000 บาท​

• ​​คู่สมรส: 60,000 บาท​

• ​​บุตร: 30,000 บาท​

• ​​กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ: 50,000 x 12 x 3% = 18,000 บาท​

• ​​ประกันสังคม: 750 x 12 = 9,000 บาท​

• ​​ดอกเบี้ยเงินกู้ยืมเพื่อที่อยู่อาศัย: 80,000 บาท (ไม่เกิน 100,000 บาท)​

• ​​ประกันชีวิตและสุขภาพ: 20,000 + 15,000 = 35,000 บาท (ไม่เกิน 100,000 บาท)​ 

• ​​RMF: 30,000 บาท​

• ​​SSF: 20,000 บาท (หมายเหตุ: RMF และ SSF รวมกันไม่เกิน 30% ของเงินได้พึงประเมินและไม่เกิน 500,000 บาท) รวมค่าลดหย่อน: 342,000 บาท​

​​ขั้นตอนที่ 4​​: คำนวณเงินได้สุทธิ เงินได้สุทธิ = เงินได้พึงประเมิน - ค่าใช้จ่าย - ค่าลดหย่อน = 760,000 - 130,000 - 342,000 = 288,000 บาท​

​​ขั้นตอนที่ 5​​: คำนวณภาษีตามอัตราก้าวหน้า​

• ​​0 - 150,000 บาท: 0 บาท​

• ​​150,001 - 288,000 บาท: (288,000 - 150,000) x 5% = 6,900 บาท​

​​สรุป: นาย ก. ต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาประจำปีเป็นเงิน 6,900 บาท​

​การลดหย่อนภาษีเป็นวิธีที่ช่วยให้ประหยัดเงินได้อย่างถูกกฎหมาย โดยการนำค่าใช้จ่ายบางประเภทมาหักออกจากรายได้ก่อนคำนวณภาษี ซึ่งจะช่วยลดภาระภาษีได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในส่วนนี้จะแนะนำรายการลดหย่อนภาษีที่สำคัญ แบ่งเป็นกลุ่มต่าง ๆ เพื่อให้เข้าใจและวางแผนการใช้สิทธิประโยชน์ทางภาษีได้อย่างครบถ้วน มาดูกันว่ามีรายการอะไรบ้างที่สามารถนำมาช่วยลดหย่อนภาษีได้

​​กลุ่มที่ 1: ค่าลดหย่อนพื้นฐาน​

1. ค่าลดหย่อนส่วนตัว: 60,000 บาท​

2. ​​ค่าลดหย่อนคู่สมรส: 60,000 บาท​

3. ​​ค่าลดหย่อนบุตร:​

• ​​บุตรชอบด้วยกฎหมาย 30,000 บาทต่อคน​
• ​​บุตรที่เกิดในปี 2561 เป็นต้นไป สามารถใช้สิทธิลดหย่อนได้คนละ 60,000 บาท​
• ​​บุตรบุญธรรม 30,000 บาทต่อคน (รวมกันไม่เกิน 3 คน) ​

​​4. ค่าฝากครรภ์และคลอดบุตร: ลดหย่อนได้ตามจริงแต่ไม่เกิน 60,000 บาท​

5. ​​ค่าอุปการะเลี้ยงดูบิดามารดา: ลดหย่อนได้ 30,000 บาทต่อคน (รวมบิดามารดาของคู่สมรส) บิดามารดาต้องมีอายุ 60 ปีขึ้นไปและมีรายได้ไม่เกิน 30,000 บาทต่อปี​

​​6. ค่าอุปการะเลี้ยงดูคนพิการหรือคนทุพพลภาพ: ลดหย่อนได้ 60,000 บาทต่อคน

​​กลุ่มที่ 2: ค่าลดหย่อน/ยกเว้น ด้านการออมและการลงทุน​

1. ​​เงินประกันสังคม: ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 9,000 บาท​
2. ​​เบี้ยประกันชีวิตและประกันแบบสะสมทรัพย์: ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 100,000 บาทเงื่อนไข: ระยะเวลาคุ้มครอง 10 ปีขึ้นไป และทำกับบริษัทประกันในไทย​
3. ​​เบี้ยประกันสุขภาพ: ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 25,000 บาท รวมกับประกันชีวิตและสะสมทรัพย์แล้วต้องไม่เกิน 100,000 บาท​
4. ​​เบี้ยประกันสุขภาพบิดามารดา: ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 15,000 บาท เงื่อนไข: บิดามารดามีรายได้ไม่เกิน 30,000 บาทต่อปี​
5. ​​กองทุนรวมเพื่อการเลี้ยงชีพ (RMF): ลดหย่อนได้ 30% ของเงินได้ สูงสุดไม่เกิน 500,000 บาท​
6. ​​กองทุนรวมเพื่อการออม (SSF): ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 200,000 บาท หรือไม่เกิน 30% ของเงินได้พึงประเมิน แล้วแต่จำนวนใดจะต่ำกว่า​
7. ​​กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ (PVD): ลดหย่อนได้ 15% ของเงินได้ สูงสุดไม่เกิน 500,000 บาท​
8. ​​กองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ (กบข.): ลดหย่อนได้ 30% ของเงินได้ สูงสุดไม่เกิน 500,000 บาท​
9. ​​กองทุนการออมแห่งชาติ (กอช.):ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 30,000 บาท​
10. ​​เบี้ยประกันชีวิตแบบบำนาญ:ลดหย่อนได้ 15% ของเงินได้ สูงสุดไม่เกิน 200,000 บาท เงื่อนไข: ระยะเวลาคุ้มครอง 10 ปีขึ้นไป และจ่ายผลประโยชน์เป็นรายงวด​
11. ​​กองทุนรวมไทยเพื่อความยั่งยืน (Thai ESG) - ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 30% ของเงินได้พึงประเมิน และไม่เกิน 100,000 บาท​

​​หมายเหตุ: การลงทุนในกองทุน RMF, SSF, PVD, กบข., กอช. และประกันชีวิตแบบบำนาญ เมื่อรวมกันแล้วต้องไม่เกิน 500,000 บาท​
 

​​กลุ่มที่ 3: มาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจจากนโยบายภาครัฐ​

1. Easy e-Receipt 2567

• ​​ลดหย่อนได้ไม่เกิน 50,000 บาท ตามที่จ่ายจริง​

• ​​สำหรับค่าซื้อสินค้าและบริการที่มีใบกำกับภาษีอิเล็กทรอนิกส์​

• ​​ระยะเวลา: 1 มกราคม – 15 กุมภาพันธ์ 2567​

• ​​รวมถึงสินค้า OTOP และหนังสือ (รวม E-Book)​
   

2. ​​ค่าท่องเที่ยวเมืองรอง 2567​

• ​​ลดหย่อนได้ไม่เกิน 15,000 บาท ตามที่จ่ายจริง​

• ​​สำหรับ 55 จังหวัดรอง​

• ​​ครอบคลุมค่าบริการท่องเที่ยว ค่าที่พัก และแพ็คเกจทัวร์​

• ​​ระยะเวลา: 1 พฤษภาคม – 30 พฤศจิกายน 2567 (รอประกาศเป็นกฎหมาย)​
   

3. ​​​​ดอกเบี้ยเงินกู้เพื่อที่อยู่อาศัย​

• ​​ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 100,000 บาท​

• ​​สำหรับการซื้อหรือสร้างที่อยู่อาศัย เช่น บ้าน คอนโด ห้องชุด​
   

4. ​​​​​​ค่าสร้างบ้านใหม่ 2567-2568​

• ​​ลดหย่อนได้ 10,000 บาท ต่อค่าก่อสร้างทุก 1 ล้านบาท​​ (รวม VAT แล้ว) ​

• ​​รวมแล้วไม่เกิน 100,000 บาท​

• ​​จำกัด 1 หลัง มูลค่าไม่เกิน 10 ล้านบาท​

• ​​ระยะเวลา: 9 เมษายน 2567 – 31 ธันวาคม 2568​

  ​​หมายเหตุ: มาตรการเหล่านี้อาจมีการเปลี่ยนแปลงตามนโยบายของรัฐบาล ผู้เสียภาษีควรติดตามข้อมูลล่าสุดจากกรมสรรพากรเพื่อการวางแผนภาษีที่เหมาะสม​
   

​​1. เงินบริจาคทั่วไป​

• ​​ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 10% ของเงินได้หลังหักค่าลดหย่อนอื่นๆ​

2. ​​เงินบริจาคเพื่อสาธารณประโยชน์​

• ​​ลดหย่อนได้ 2 เท่าของจำนวนที่บริจาคจริง สูงสุดไม่เกิน 10% ของเงินได้หลังหักค่าลดหย่อนอื่นๆ​
• ​​ครอบคลุมการบริจาคเพื่อการศึกษา กีฬา พัฒนาสังคม และสถานพยาบาลของรัฐ​
• ​​รวมถึงการบริจาคให้กองทุนต่างๆ เช่น กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ กองทุนส่งเสริมศิลปะและวัฒนธรรม​

3. ​​เงินบริจาคให้พรรคการเมือง​

• ​​ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง สูงสุดไม่เกิน 10,000 บาท​
  
  

​หมายเหตุ​

• ​​การบริจาคต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่กรมสรรพากรกำหนด​
• ​​ควรเก็บหลักฐานการบริจาคเพื่อการตรวจสอบ​
• ​​บางกรณีอาจต้องบริจาคผ่านระบบ e-Donation​
• ​​ผู้เสียภาษีควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากกรมสรรพากรเสมอ​
   

​​การคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา แม้จะดูยุ่งยาก แต่การเข้าใจขั้นตอน วิธีการ และสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ จะช่วยให้ผู้เสียภาษีวางแผนการเงิน จัดการภาระภาษี และประหยัดเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้​

​​การทำ​​​​ประกันชีวิต​ ​ประกันสุขภาพ​ ​​​ประกันชีวิตแบบสะสมทรัพย์​​ และ​​ประกันชีวิตเพื่อวางแผนเกษียณ​​ ยังช่วยให้ได้รับความคุ้มครอง วางแผนอนาคต และใช้สิทธิประโยชน์ทางภาษีได้อีกด้วย​

​​ขอบคุณข้อมูลจาก​

• ​​เว็บไซต์กรมสรรพากร - ​https://www.rd.go.th/63765.html